“KARİYER GAME’E DAİR”

 

 

İş hayatında hepimizin tek bir amacı var. Daha yüksek piyasa değeri olan firmalarda çalışmak. Şirketin piyasa değerini artırmanın bir yolu da çalışan performansını artırmaktır.

Çalışan performansı nasıl artacak?

Bu sorunun biraz farklı  bir  cevabını 2021’e damga vuran Squid Game’den (Kalamar Oyunu) anımsıyor olabilirsiniz. Diğerinden iyi olmak çalışanın performans hedefi olarak oldukça işlevseldir. Çalışanın performansta diğerlerini geçmesi çalışanın en iyi işi çıkardığını göstermez. Ama kesinlikle diğer çalışandan daha iyi olduğunu gösterir. Squid Game’in bütün felsefesi bu tez üzerine kurulmuştu. En iyi performansı gösterip göstermediğini bilemeyebilirsin. Ama elenmediysen diğerinden iyi olduğuna bahse girebiliriz.

Hedef skalaları bu açıdan gayet yararlıdır. Hedefi  yakalamak bile çalışan performansı açısından yeterli gelmeyebilir. Belki de hedefler düşük verilmiştir. Hedefi kim ne kadar fazla yakalarsa onun başarısı teyit edilebilir. Buna karşılık hedefi geçse de diğerlerinden daha az başarı sağlayanı saptayabilir ve eleyebilirsiniz.

Buna lig usulü de demek mümkün. Ligde de öyle olmuyor mu? Ligin sonuncusu olan takımı bir alt lige koysanız belki şampiyon olacak ama  kendi liginde zayıf kalıyor. Ligden düşen takımlar gibi kariyer yolunda  tökezleyenler de aslında sadece diğerlerine göre geride kalmaktan muzdariptir.

Sınırlı kaynakların, imkanların , kariyer imkanlarının olduğu düzende bu mekanizma çok işe yarayacaktır. Ligden düşenin yerine yenisini getirmek de  aslında sadece daha az iyiyi elemenin yan ürünü olarak  terfi  bekleyenler için gayet faydalı olacaktır.

Kariyer Oyunu Kalamar Oyunu'ndan bu yönüyle hiç de aşağı kalmaz. Tabii ki dizinin ratingini artırmak için kaybedenin öldürülmesini abartı olarak kenara koymak gerek. Diğer yanda Kariyer Game’in kaybedenleri de aslında kariyer ölümünü yaşayacaktır. Hayat fena halde sanatı taklit etmektedir.

Lig usülü kariyer yönetimi  üst ligleri hareketlendirerek kimseye yerinin güvende olmadığı  hissini de verecektir. Kazanmak için kurallar dairesinde  her yol mümkün  olacaktır. Burada kurallara itiraz edenlere şartların herkes için eşit olduğu izahı yapılacağına kuşku  duymak için de sebebimiz bulunmuyor.

Oysa ki Orwell’in ifadesiyle“bazı domuzlar her zaman diğerlerinden daha eşittir” Bu yüzden kuralların eşit olması yeterli gelmez.

Kalamar Game için kaleme aldığım yazıyı “Kalamar Oyununda resmedilen kolektif başarısızlık tam da doğru deyimle  ortak bir paydanın eseridir. Onu değiştirmek ve dönüştürmek de sisteme katılan herkesin bunu istemesiyle mümkün olacaktır.” Diyerek bitirmiştim.

O zaman Kariyer Game için de düşüncemi gizleyecek değilim. Tıpkı Kalamar Game gibi Kariyer Game de kapitalizmin sağlıksız halinin yani hastalıklarının ürünü. Performans ölçümünü yapmanın zor yolunu bulamayanlar en zayıf halkayı kırarak yola devam etmenin kolaycılığını tercih ediyor.

Futbol liglerinde işe yarayan sıralama usulü neden kariyer yönetimi için uygun değildir? Performansı ölçmenin en kötü yolu neden eleğin keyfi açılan deliklerinden düşenleri kovalamaktır?

İş hayatını sürekli bir sınava ve sınavın da ötesinde kaybedenin silindiği bir savaşa çevirmek aslında üst yönetimin başarısızlığının nişanıdır.

Çalışanı her koşulda başarıya ulaştıracak yapıyı kurmanın zorluğundan kaçan yönetim için kolay yol başarısızı işaretlemekten geçer.

Oysaki çamaşır makinesinde sürekli çırpılan giysiler nasıl yıpranırsa sistemin bütününü de yıpratan bir öğütme işine dönüşür bu faaliyet.

Konfor alanını ortadan kaldırmanın yolu Kalamar Game  sahneleriyle olmaz. Kurumlar dönüşümlerini gerçekleştirmek için daha fazla çaba harcamalı farklı yolları denemelidir. Havuç ve sopa ile kurulan bu ilişki sonunda  Pavlov deneylerinden anımsadığımız şartlı refleks sonuçlarına evrilecektir.

Kurum kültürünün de standartlaşmış bir sıralama fetişizmi ile ikame edilmesi dönüp dolaşıp yine en sonunda kurumun yapısını hedef alacak ve onu bambaşka ve hiç de arzulanmayan bir yapıya dönüştürecektir.

Performansın yönetimi ve gelişimi için zayıf halkaları kopararak ilerleyenler bir gün o en zayıf gördükleri halkanın nasıl görünmez bağlarla en güçlü zincirleri ayakta tuttuklarını şaşkınlıkla anlayabilirler.