Bir satışçı olarak Mehmet Şimşek

31 Ekim, 2024

Şimşek’in satış kabiliyeti C1 seviye TOEFL 990 puan İngilizcesi ile birleşince etkileyici olsa da kendisine sorulacak çok soru ve eksik kalmış çok slayt var. Onu da asıl yapısal reform yani kuvvetler ayrılığı ve tam demokrasiye geri geri dönüldüğünde talep edeceğiz.

Mehmet Şimşek’in ABD ziyareti kapsamında Brookings Enstitü’deki sunumunu Youtube’den izlerken bundan 37 sene önce ODTÜ İİBF F02 anfide tüm fakülte bölümleriyle birlikte aldığımız ECON101 dersinde hissettim.

“Peter Out” fiilini en son orada duymuştum. Mehmet Şimşek’in E’lerin üzerine basan akıcı İngilizcesi yanında vokabülere hakimiyeti de bu zor bilinen fiili Batman’da “tırşık” yer gibi zikretmesi ile aşikar oldu.

Şimşek’in 47 slaytlık sunumunun ardından enstitünün moderatörü “zor durumdaki bir ekonomiyi kalkındırma yönünüzü biliyorduk” ama bu kadar iyi bir “Satışçı” olduğunuzdan haberdar değildik” diyerek hayranlığını ifade etmekten kaçınmadı.

Gerçekten de sunumu izleyen biri Mehmet Şimşek başka bir ülkenin Maliye Bakanı mı acaba diye tereddüte düşebilirdi.

Tablo öylesine pembe bir tonda sunuldu ki vatandaşı olmasak inanacağız.

47 slaytlık sunumu videodan üşenmedim tek tek kopyaladım.

Muhtemel ki Hazine sitesine konmuştur ama dönüp bakmadım. Anlatılanı özümsemek için iyi bir fırsat oldu.

Gelin bu 47 slaytta anlatılanlara tek tek beraber bakalım.

1. İlk slaytın adı dezenflasyon yolu. Mehmet Şimşek’in slaytları her zaman manipülatif. Bu yol da tek şeritten başlıyor.  Kuzey Marmara otoyolu gibi 8 şeritli yol misali genişliyor. Mesela Mart 2025’de enflasyon 20 de olabilir 30 da. Mart 2026’da 10 da olabilir 20 de . Ücret zammı veririrken yolun en sağ şeridine göre hareket edileceğini ise iyi biliyoruz.

           

2. Takip eden slayt tek şeritli.  Enflasyon gerçekleşme grafiği. Burada Hizmet enflasyonu günah keçisi. Amerika’da da aynıymış. Hizmetler en yukarıda manşet enflasyon altında, mallar ve ana mallar takipte

3. Bu slayt Şimşek mizahının zirvesi Hizmet enflasyonunun detayları üzerinde duruluyor. Cehape zihniyeti kiraları sınırlamıştı ya onu ateşe atıyor. Bu hikayenin Türkçesini de dinlemiştik. Ama komik olan bu değil. Hizmet enflasyonunun kırmızı sütunlarının yanına ortalama enflasyonun %49.4’lük sütunu yeşile boyanmış. 49,4 yeşil bir his veriyor. Bu arada; Amerika’da da Hizmet enflasyonu çok yüksek: %4

 

4. Slayt 4 sözel. Grafik yok.7 madde var. İlk madde önemli. Yönetim/Reis arkamızda diyor. Gerekçe ise açık sözlü. Sandıkta tavşanlar kovalıyor diyerek gerekçeyi aşikar ediyor. Kalan maddelerin içinde tek birine değinmiyor.  4. Sıradaki “Daha destekleyici gelirler politikası”. Revenue değil İncome. Ülkenin income’u olmaz revenue’si olur. Anladınız siz onu. Zaten bu ücretler meselesine başka bir atıf görmeyeceğiz sunum boyunca. Ama görünen o ki asgari ücretin adına yakışır şekilde asgari olması hedefte

 

 

5. Slaytın başlığı Para Politikasının Normalleşmesi. Ama grafik faize gel tadında. %50 basit %64.5 bileşik faizi gören Amerikalılar şöyle bir sandalyede kaykılmıştır. Slaytta 2 de klasik makro ihtiyati atasözü var. Malum bu ülkenin muzu makro ihtiyati önlemdir her öğünde yenir.

 

6. Bu slaytta Bütçe açığının GSMH’ya oranı üzerine bilgiler veriliyor. 2023’de ve 2024’de bu oranın  son 20 yıl ortalamasının 2 katından fazla olduğunu ve bu işin normalize olmasının 2027’yi bulacağını ifade ediyor. Son 2 yıldır ülkeyi cehape zihniyeti yönetiyor olmalı.

 

7. Slayt bizde de tartışılan şirketlerin enflasyon beklentisi üzerine. Zigzaglı grafiği aşağı okla düzleştirmek Mehmet Şimşek mizahını tanıyanlar için şaşırtıcı olmuyor,

 

 

8. Takip eden slayt yine enflasyon beklentilerine dair. 12 ve 24 ayda enflasyonun nasıl düşeceğinin beklendiğini gösteriyor. Klasik Şimşek sütunları. Orantısız. Mesela 18,  25’İn yarısından az ve 27, 45’İn yarısı kadar.

 

9. Yine orantısız sütunlardan oluşan bu slaytta GSMH’da bütçe harcama payları çalışılmış. 20 yılın ortalamasına 2027’de bile gelemiyoruz ama düşüş garanti. 2 yıldır ey cehape sen ne yaptın…

10. Deprem harcamalarının azalarak biteceği (peter out edeceği) bu slaytın konusu. İşler kötü gittiğinde başka bahane bulmak gerekecek. 2025’ten sonra tabii..

 

11. Son 10 yılda Bütçeden ortalama %9 sapıldığı ama 2024’de bunun 0,8’e indirildiğini anlatan slayt günah çıkarma seansı gibi. Ekonomiyi dış güçlerin değil 10 yılda 11 yıllık harcama yapanların batırdığını daha iyi anlatamazsınız. Teşekkürler Mehmet Şimşek.

 

12. Takip eden slayt da yine komik sütunlardan oluşuyor. 20.9’luk 20 yıllık ortalamanın yanında 2023’ün 19.6’sı Çaycı Hüseyin gibi bodur. Takip eden yıllarda hedef 20 yıllık ortalamayı yakalamak. Yani 20.9’u.

13. Bu slayt büyük oyunu bozar cinsten GSMH’sının %70’i oranında borçlanan Emerging Economies’e karşı bizim oran %7 görünümlü 26.1.

 

14. Büyüme grafiği 2024’de 3.5 beklentiyi yansıtırken 2023’de 20 yıllık ortalamanın gerisinde kalındığını gösteriyor. Diğer taraftan Cumhuriyetin 100 yıllık ortalamasının  son 20 yılda aşıldığı da ek ve gereksiz bilgi olarak göze sokuluyor. Karnenin iyi notlarını gösteren öğrenci misali

15. Peki büyüme düşecek ama sorun bakalım niye düşecek. Düşük enflasyon yüksek büyüme de ondan. Burada da tarihsel kesit var. Ama keyfi karne 1993’ten başlıyor. Haşarı öğrenci karnesini kendi düzenliyor.,

16. İşsizliğin tanımını yeniden yapınca 10 yılın en düşük işsizliği demek de kolay oluyor. 20 yıldır ülke yönetmiyor gibi çekebilirsiniz. Ey cehape sen bu ülkeyi neden böyle yönettin.

 

17. Slayt 17 en sevilen slayt. Ekonomide iç talebi nasıl yok ettik konulu. Dış talebin payı artarken iç talep düşüyor. Son 1 yılda başımıza gelenlerin resmini yapabilir misin ? Slaytını bile yaparım.

 

18. Cari İşlemler Açığını nasıl düşürdük konulu slayt;  Show’un priması. GSMH’da payı %1’İn altına, rakamı ise 11.3 milyar dolara düşürdük. Bunu biliyoruz,

 

19. Sürdürülebilir Cari İşlem dengesi için sıkı para ve maliye politikaları yanında Altın ithalatında azalma dönemsel gerekçeler olarak yer alıyor. Yapısal gerekçeler ise Karadeniz Gazı&Gabar Petrolü , Enerji Dönüşümü ve Yeni Endüstri Politikasıymış

20. Altın ithalatı 30 milyar dolardan 15 ‘e düşmüş.

21. Kalabalık slayta bakarsak 2030’da OPEC üyesiyiz.

22. Yeşil dönüşüm zorunluluk başlıklı slayt 20 yılda 910 milyar dolar enerji ithal ettiğimizi söylüyor. Bunun da cari işlemler açığına yol açtığını. Bana bilmediğim bir şey söyle.

 

23. Araya yeşil dönüşümün baş finansörü TSKB reklamı gibi bir slaytın  sıkışması sevgili Murat üstadın son mülakatında yaptığı yapısal reform tarifinden mi bilinmez ama RES’ler JES ler GESler slaytına itiraz etmek için insanın deli olması lazım

24. Buraya da Mustafa Varank korsan slayt eklemiş. Hit 30 . 30 öncelikli endüstri ile yapısal dönüşümün ayakseslerini duyar gibiyiz.

25. Mustafa Varank’ın ikinci slaytı. Bu defa el büyümüş. 284 yüksek teknoloji ürünü üretiyoruz. Para nerede ürün nerede . O başka sunumun konusu.

 

26. Tekrar sıkıcı konulara dönüş : GSMH’nın cari işlemlere oranı. 20 yıl boyunca 3.8 olan rasyoyu 2024’de 1.7’ye indirmiş. Hedef 1.3 . Sormazlar mı  Mehmet bey  “Daha önceleri Nerelerdeydiniz”

27. Meşhur 128 milyar slaytı. Rezervleri Brütte 60 nette 100 milyar USD artırmışız. Rezervleri bitiren cehapeyi kınıyoruz.

28. Rezerv yeterlilik oranımız IMF tanımıyla 1 miş. Perfect yani

29. Rezervleri toparladık. Sorun bakalım nasıl toparladık. Dolarizasyonu durdurduk. Dış borcu çevirdik. Portföy yatırımlarının gözdesi olduk. Sıcak da olsa. Bazıları sıcak sever.

30. Dolardan ümidi kesmediler ama öyle faiz verdik ki 100 TL’nin 70 olan dolar payı 50’nin altına indi.

31. Bankalar  borçlarını ancak çevirirken ve diğerleri 100 liranın 30’unu geri ödemek zorunda kalırken Bankalar 100’ü 150 diğerleri 130 olarak çevirmeye başladı. Dünya bize borç vermek için sırada.

32. Portföy yatırımları -2.9’dan 26.1 Milyara çıktı. Ne demiş Mevlana. Kim olursan ol Gel.

33. Cehape’nin icadı KKM 143 milyardan 42 milyara geriledi. Zamanı geldi KKM’yi tarihten sileceğiz. Ey Cehape.

34. Makro ihtiyati söyleme geri dönülen slayt. Lakin buradaki önlemler ağır Türk Tipi olanlar değil. Taksit sayısı vs gibi ucubelerden bahsetmiyor. Onları zaten bir tek iç kamu oyuna makro ihtiyati diye satabilirsiniz. Ortamlarda kendinizi güldürme riski var.  Yine de ancak Türkiyede yaşayanların anlayacağı tuhaflıklar. Yok kredi verirsen menkul kıymet de tutacaksın. Yok azami faiz bu olacak .Burada tekrar KKM’ye değinilmiş. Onu cehape zihniyeti yaptığı için sorun yok. Bu arada yakın gelecekte ihracatçının dövizine çökülmeyeceği ( valla kendisi surrender demiş) ve İMKB 50’de açığa satışın yasağının kaldırılacağı da ifade edilmiş (ne alakaysa)

35. Lira’nın nasıl değerlendiğine dair slaytın soldakine göre lira can çekişiyor sağdakine göre suni teneffüsle yaşıyor. En büyük paramızın 5 dolar ettiğinden kimsenin haberi olmasın tabii.

36. İhracatımız maşallah dedirtiyor 160 milyardan 260 milyara çıkmış. Grafiğe bakarsan 500 falan olmalı. Orantısız grafik terörü tam gaz.

37. İthalat ise düşüş trendinde. Daha ne olsun.Enerjiyi dahil etmiyorum. Keyif ve slayt benim değil mi.

 

 

38. Peki bunu nasıl yaptık. Yine ihtiyatlı politikalar, yapısal reformlar vesaire vesaire vesaire Seylan kralı Yul Bryner’ın da dediği gibi. Neticede onun da saç ekimine ihtiyacı var.

39. Sıkıcı grafiklerden sonra Türkiye’nin dış ticaret perspektifini içeren bir infografikle eğlence katlanıyor. Tam 921 Milyon kişiye ihracat yapıyoruz. Herkes 1000 dolarlık mal alsa 921 milyar dolar yapar. Nasrettin Hoca’nın torunuyuz. Şaka değil. Sayın Şimşek Amerika korumacı politikaya geçse de bize bir şey olmaz tadında. Ticaret açığı veriyoruz çünkü. Ben ikna oldum.

40. Yine bir Nasrettin Hoca slaytı. Dünyanın merkezi neresi ? Tabii ki Türkiye. İnanmazsan sen ölç. 4 saatte 1.3 milyar insan Türkiye’ye uçabiliyor. Memlekete göçmen daveti konusunda böyle el artıranı göremezsiniz.

41. Bu slayt ise normal koşullarda vicdanlarda yara açacak nitelikte. Petrol fiyatları bölümünü demiyorum. Hadi orası hesap kitap. Ama sağ taraftaki tabloya göre Ortadoğu komple yansa GSMH’mıza  etkisi %2.4 . İran yok olsa ihracat kaybımız binde dört. Her şey para mı Mehmet Bey?

42. Bu slayt da Ortadoğu değil Dünya  yansa yıkılsa da bizden iyisi yok tadında. Yine Mehmet Şimşek humoru geçerli. Bana nüfusu 80 milyondan fazla kişi başı geliri 15Bin USD’den fazla 7 ülke söyleyin. Biri Türkiye olacak. Niye 80 milyon niye 15 bin. Onun sırrı kendisinde.

 

43. Önemli olan işlev değil büyüklük konulu slaytın hedefinde bizi almayan AB üyeleri var. 17 tanesini toplasan bir Türkiye etmiyor.Sonra sayılar düşüyor ülkeler değişiyor ama Mehmet Şimşek’in bardağı hep doluyu gösteriyor.

44. Bu slaytın teyit edilmesinden yanayım. Türkiye dünyadan daha hızlı büyüdüyse GSMH payı ve sırası neden düştü? Bu arada 100 yılda yapılmayanı 20 yılda yaptık reklamını da gözden kaçırmıyoruz. There is no business like show business

45. Bayburt Üniversitesi’nın büyük oyunu bozduğu slayt. Her sene 1 milyon üniversite mezunu. Atanamayan jeoloji mühendislerine selamla.

46. Üretimden katma değer grafiği. Kişi Başı milli gelire oranlanmış. Daha iyi olduğumuz rasyo bulamadık.

47. İnovasyonda ligimizde üçüncüyüz. Buna şaşırdım. İcat çıkarma diye deyim olan toplumda büyük başarı.

 

Sn. Şimşek’in sunumu bu şekilde bitiyor. Ardından gelen soru cevap bölümü tabii ki ayrı yazı konusu olacak.

Şimşek’in satış kabiliyeti C1 seviye TOEFL 990 puan İngilizcesi ile birleşince etkileyici olsa da kendisine sorulacak çok soru ve eksik kalmış çok slayt var. Onu da asıl yapısal reform yani kuvvetler ayrılığı ve tam demokrasiye geri geri dönüldüğünde talep edeceğiz.