DOĞUNUN VAADİ SEVGİSİZLİK

Eastern Promises Londra’da  geçen Rusya temalı bir Amerikan filmiydi. Onu izleyip yazdıktan hemen sonra Moskova’da geçen Rusya’ya dair bir film izlemek heyecan verici oldu benim için.

Cronenberg’in filminden tam 10 yıl sonra çekilmesi zamanda yolculuğa dair beklentilerimi artırmıştı. Putin iyiden iyiye yerine yerleşmişken dünya ile çatışmalar da artarak devam etmektedir.

2017’de çekilse de asıl hikayesi 2012’ye tarihlenen en sonunda biraz zamanı ileri sararak  yine 2017’de bize veda eden bir film Loveless/Sevgisiz.

Sondan başlarsak tam da Ukrayna ile itişmelerin yoğunlaştığı Doğu Ukrayna yani Donbass bölgesinin kana büründüğü bir dönemin resmiyle sona eriyor film.

İlk anda filmin tamamı ile bir çelişki gibi görülebir bu durum

Toplumsal olana yada siyasal olana dair neredeyse hiçbir şey söylemiyor bu en son birkaç dakikaya kadar. 

Bir aile hikayesi izliyoruz. Dağılmış bir ailenin son anlarına yetişiyoruz. Çekici anne, Beyaz yakalı koca ve yalnızlığının içinde hapsedilmiş bir 12 yaş oğlan çocuğu.

Anne ve Babanın ayrılık kararı uzun süreli mutsuzlukları için bir çıkış olsa da büyüttükleri sevgisizliğin istenmeyen meyvası olan Alexey için bu ayrılık  bir kurtuluş gibi görünmüyor. 

Karı koca arasındaki sevgisizlik o kadar fazla ki evin duvarlarından taşan boğucu bir dalga gibi sarıyor her tarafı.

Kaybedecek hiçbir şeyi olmayan birisi için tek çare yok olmak adeta buhara dönüşmek olabilir bazen. Alexey’in buharlaşmasından bile ancak 1 gün sonra haberi oluyor ana babanın. Her ikisi de birbirlerinde bulamadıkları sevgiyi kurdukları yeni ilişkilerle telafinin derdindeler o sırada.

Üzerlerindeki yük muamelesi yaptıkları çocuklarına dair ne ayıracak  bir anları ne de gelecek planlarında onun için bir ufacık yerleri var.

Dünyanın her köşesinde göreceğimiz türden bir hikaye aslında. İlgisiz anne baba dışlanmış çocuk hikayesi Rusya’da da İzlanda’da da aynıdır. Aynı olmalıdır. Peki aynı mıdır?

Yüreklerde kocaman bir hançer yarası bırakan bir çocuğun kaybından söz ediyoruz.  Sevgi yoksunluğu pandemisinden. 

Filmin orta yerinde anne, yeni sevgilisine duyduğu sevgiyi geçirdiği uzun sevgisizlik dönemiyle karşılaştırırken şu cümleleri kurar :

“Duyuyor musun?

Hiç kimseyi sevmedim.

Çocukken  annemi belki.

Oysa bana karşı duygusuzdu.

Hiç okşanmadım.

Hiç nazik bir söz söylenmedim.

Sadece disiplin, düzen, çalışma.

Kötü ve yalnız ve sefil.”

İnsan sınandığıyla sınanmadan ölmezmiş. Kendi hayatının özetini bu şekilde çıkaran bir insanın aynısını kendi çocuğuna yapması ve hiçbir şeyin farkında olmaması mümkün olabilir mi?

Diğer yanda baba ise yeni ilişkisini de bir bebekle mühürlerken ,  yeni bebeği de tıpkı oğluna yaptığı gibi sevgisizlikle yaşatacağını gizlememektedir.

Alexey nereye gitti, başına ne geldi? Film, bunun cevabını vermeden sona erer. Bunun önemi var mı? Bu sorunun cevabı ise bizi neden bu filmin Rusya’da tam da 2017’de çekildiğini gösterir. Neden dünyanın başka coğrafyalarına göre sevgisizlik Rusya’da ve onun gibi ülkelerde başka anlamlar da taşır?

Sevgisizlik Rusya için tepeden aşağı yayılan bir pandemi olmalıdır. Kaybolan çocuğu aramak için polisten çok gönüllülerin çaba harcadığı bir ülke için başkası düşünülemez zaten.

2017’de ilk Ukrayna savaşının 2022’de daha beterini tetikleyeceğini öngören sanatçı duyarlığı için de bu tam böyle olmak zorundadır.

Tek bir çocuğun kaybı aslında bütün çocukların kaybıdır diye düşünmeyen bir toplum için hastalık en uç organlara kadar yayılmış demektir.

Eastern Promises ve Loveless gibi iki filmi  birbirine bağlayan savunmasız bireylerin başına gelen kötülükler aslında Rus toplumunun genelindeki bağışıklık sisteminin çöküşüne ve bunun Putin’de vücut bulmasına  delalet ediyor.

Bağışıklık sistemi çöken toplumlar için toplumsal hastalık kaçınılmaz oluyor.

Rusya’nın ve benzerlerinin başına gelenlerin tesadüf olmadığını anlamak için siyasi analist olmaya gerek yok. Bu iki filmi ardı ardına izlemek yeterli olacaktır.